Tiến sĩ Nguyễn Văn Thoan, Phó Trưởng phòng Đào tạo, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (Vecom) cho rằng, làm thương mại điện tử (e-commerce) thì vốn là quan trọng, nhưng ý tưởng sáng tạo là quan trọng hơn. Nếu chỉ cần vốn thì nhiều doanh nghiệp mạnh mẽ đã đầu tư và thành công trong thương mại điện tử kể từ những ngày đầu tiên.
Thị trường thương mại điện tử của Việt Nam thời gian qua có khá nhiều biến động. Đặc biệt, một số doanh nghiệp thương mại điện tử phải đóng cửa hoặc thay đổi quyền sở hữu … Ông có nhận xét gì về tình trạng này, thưa ông?
Chúng ta có thể chia thành ba nhóm để triển khai thương mại điện tử. Thứ nhất, các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực hàng hóa và dịch vụ truyền thống, các doanh nghiệp này ứng dụng thương mại điện tử để mở rộng thị trường, giảm chi phí kinh doanh, nâng cao chất lượng chăm sóc khách hàng.
Nhóm này ứng dụng thương mại điện tử từ đầu những năm 2000 đến nay, nói chung có nhiều thành công. Các doanh nghiệp bắt đầu bằng trang web, trình bày thông tin sản phẩm, dịch vụ trực tuyến, họ thành công nhưng ít truyền thông về những thành công này.
Thứ hai, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, ứng dụng thương mại điện tử để nâng cao hiệu quả, giảm chi phí (bao gồm cả việc sử dụng các dịch vụ công trực tuyến như hải quan điện tử, giấy chứng nhận xuất xứ điện tử). Nhóm này cũng áp dụng thành công thương mại điện tử, hiệu quả khá cao, tiết kiệm thời gian, chi phí.
Có rất nhiều các doanh nghiệp tìm kiếm được khách hàng mới, thị trường mới, xuất khẩu được nhiều sản phẩm mới ra thị trường nước ngoài và cũng được người mua nước ngoài tìm đến qua trang web, các kênh hỗ trợ của nhà nước. Tuy nhiên, nhóm doanh nghiệp này cũng ít truyền thông và đặc tính kinh doanh B2B (giao dịch kinh doanh giữa các doanh nghiệp) nên xã hội ít được biết đến.
Thứ ba, các doanh nghiệp chuyên cung cấp dịch vụ thương mại điện tử như sàn thương mại điện tử, tiếp thị trực tuyến hoặc du lịch trực tuyến (Lazada,vật giá, Gotadi …) và các doanh nghiệp mới được xây dựng chủ yếu dựa vào thương mại điện tử như thông tin du lịch, bán hàng trực tuyến . Trong khi hai nhóm đầu tiên phát triển ổn định tì nhóm thứ 3 gặp những khó khăn nhất định bởi vì họ không chủ động được nguồn hàng, thị trường và khách hàng.
Trên thực tế đây chỉ là một nhóm nhỏ, một hoạt động trong thương mại điện tử. Ngoài doanh số bán lẻ của nhóm này, còn hàng chục ngành công nghiệp khác vẫn đang thành công khi ứng dụng thương mại điện tử, chẳng hạn như du lịch, phim ảnh giải trí, học tập trực tuyến, khách sạn, nhà máy, xí nghiệp … đó là tất cả các doanh nghiệp có nền tảng thương mại truyền thống và tham gia thương mại điện tử như là một hoạt động mới, giúp tăng trưởng mở rộng các thị trường.
Vốn là quan trọng, nhưng ý tưởng sáng tạo vẫn quan trọng hơn. Nếu chỉ đơn giản là cần vốn thì các doanh nghiệp mạnh mẽ đã đầu tư và thành công trong thương mại điện tử kể từ những ngày đầu tiên. Nhưng thực tế không phải như vậy.
Có một ví dụ thực tế là Jack Ma đi lên từ hai bàn tay trắng nhưng vẫn trở thành tỷ phú nổi tiếng khắp thế giới trong lĩnh vực thương mại điện tử với số vốn ban đầu mặc dù rất khiêm tốn, thậm chí khi đã thu hút được đầu tư ban đầu là 1 triệu USD. Vì vậy, có thể đặt câu hỏi ngược lại, đó có phải là nguyên nhân chính hay không, và chúng ta cần phải nhìn cũng như học hỏi những doanh nghiệp “tiền bối” đi trước những gì (?).
Theo tôi, sự thành công trong việc làm thương mại điện tử đòi hỏi rất nhiều yếu tố. Trong số đó, yếu tố quan trọng nhất là con người, ở đây là việc nắm bắt công nghệ của con người, làm chủ công nghệ mới, theo kịp sự phát triển của công nghệ mới và các ứng dụng trong thương mại điện tử và rộng hơn là các ứng dụng của công nghệ thông tin trong sản xuất, quản lý và bán hàng .
Các doanh nghiệp muốn ứng dụng thương mại điện tử thành công thì phải hiểu được công nghệ phù hợp với ngành công nghiệp của nó. Từ thời điểm đó trở đi để trao đổi, mua bán giao dịch thương mại điện tử theo nghĩa hẹp. Thứ nhất, các ứng dụng quản lý, và trao đổi thương mại sản xuất mới, giao dịch trên các mạng truyền thông và thông tin liên lạc điện tử.
Ngay cả truyền hình, quá, thương mại điện tử trong truyền hình không chỉ giới hạn trong việc phát hành và thu tiền, hoặc cho khách hàng để xem trên các loại cơ sở dữ liệu NetFlix, mà cũng đòi hỏi công nghệ mới trong truyền hình đặc biệt cho các tổ chức sản xuất và phát sóng trở thành một hệ thống tích hợp.
Đó là thương mại điện tử theo nghĩa rộng. Làm thế nào để làm chủ nó là một vấn đề khác, có thể tự học, có thể mua lại, có thể mua quyền sử dụng hoặc truy cập và chuyển giao công nghệ.
Nhiều chuyên gia vẫn tin rằng thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam chưa phát triển tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của Việt Nam. Vì vậy, để có thể phát triển thị trường này, ông nói chúng ta cần phải làm gì? Nếu chúng ta chậm, có khả năng chúng tôi sẽ mất ở nhà khi ngày càng có nhiều doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào thương mại điện tử tại Việt Nam.
>>> Lập mạng internet giả thuê vận chuyển hàng hóa nhằm chiếm đoạt tiền
Chúng tôi không có bất cứ điều gì về nhà ngay cả khi thị trường, người mua, người, mua sắm kinh doanh hàng hoá, dịch vụ mua sắm vẫn kinh doanh với Việt Nam. Nếu chúng tôi không mua từ siêu thị Coopmart mà mua từ một trang web của một doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam, và họ vẫn cung cấp những nhà sản xuất của Việt Nam, nó không thể được coi là mất mát của trường thị trường nhà.
Vấn đề là các nhà bán lẻ Việt Nam có thể tận dụng cơ hội, hoặc có đủ vốn, và có tầm nhìn dài hạn về đầu tư cho các hoạt động này không. Bởi vì các kinh nghiệm, và đầu tư vào thương mại điện tử phải có vốn lớn và thời gian để hòa vốn 5-10 năm hoặc lâu hơn.
Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nước ngoài tại thị trường Việt Nam, bán hàng hoá sản xuất kinh doanh ở nước ngoài thông qua các trang web thương mại điện tử Việt Nam, sẽ thực hiện các bước để lấy khách hàng trong nước bị mất của các doanh nghiệp địa phương. Nếu chúng ta mở thuế nhập khẩu, các vấn đề nước ngoài vào thị trường trong nước chỉ là một vấn đề thời gian, và những rào cản lớn nhất là chi phí vận chuyển, phân phối …
Hiện nay, nhiều người tiêu dùng đã bắt đầu thói quen mua quần, áo, giày dép, thuốc, mỹ phẩm, điện tử … trực tiếp từ các trang web bán hàng tại Nhật Bản, EU và Hoa Kỳ. Nếu một số lượng lớn người mua, nhiều khách hàng, … phân phối giao thông trở nên rẻ hơn, rủi ro đối với việc kinh doanh, phân phối và sản xuất trong nước là khá rõ ràng.
Một điểm yếu của doanh nghiệp thương mại điện tử của Việt Nam mà không cung cấp các công cụ và giải pháp thương mại điện tử thực sự tốt cho các doanh nghiệp khác tham gia. Họ tìm đến Hoa Kỳ Amazon.com, Ebay.com, hay Nhật Bản có Rakuten.com, Alibaba Trung Quốc đã cung cấp nền tảng cho các doanh nghiệp khác khai thác lợi thế của các ứng dụng thương mại điện tử đế chế bán hàng trên đó, mở rộng thị trường.
Việt Nam đã được các công cụ thương mại điện tử, nhưng không có các dịch vụ đi kèm không nên phát triển. các doanh nghiệp của Việt Nam là không đủ mạnh để cung cấp các dịch vụ thanh toán cho nhà phân phối, lưu kho cho các doanh nghiệp thành viên, vì vậy thương mại điện tử đã được “gián đoạn” hoặc “khó thở”.
Vai trò của nghiên cứu, chuyển hướng, hướng dẫn của các trường học, bệnh viện cũng bị gián đoạn thương mại trong 5-7 năm. Chúng tôi thiếu những nghiên cứu sâu và các chương trình đào tạo, đội ngũ chuyên gia thương mại điện tử là rất hạn chế, đếm trên đầu ngón tay, không có chiến lược lâu dài nghiên cứu và chiến lược định hướng, đường dẫn, các hoạt động thương mại điện tử gần như mất phương hướng, chúng ta có thể nói mà không có một tầm nhìn dài hạn phù hợp với Việt Nam thương mại điện tử. Vì vậy, không thu hút được các nhà đầu tư lớn.
Giai đoạn 2016 – 2020 có thể được xem như là một giai đoạn mới của ứng dụng CNTT trong quản lý và kinh doanh nói chung, đặc biệt là hoạt động thương mại điện tử. Chúng tôi có nhiều cơ hội để tham gia vào thị trường quốc tế, mà còn có nguy cơ tụt hậu, mất thị trường. Do đó, nhà đầu tư cần sự hợp tác và phối hợp của tất cả các bên liên quan để khắc phục những rủi ro và thách thức của hội nhập.
Xem thêm tại: rao vặt