Theo TS Trần Du Lịch, thành viên của Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, vốn chảy vào bất động sản (BĐS) không phải là xấu, nhưng các ngân hàng cần phải kiểm soát tăng trưởng tín dụng trong thị trường này để kiểm soát tốt hơn rủi ro, tránh tình trạng “bong bóng” tín dụng bất động sản và nợ xấu tăng trở lại một cách nhanh chóng.
– Hiện nay, thị trường bất động sản đang nóng lên cùng với việc nới lỏng chính sách tín dụng của Ngân hàng Nhà nước trong lĩnh vực này, khuyến khích các ngân hàng cho vay tích cực. Mối quan tâm rằng không, theo ông?
TS. Tran Du Lich
Giai đoạn 2007-2009, cơn sốt bất động sản, chứng khoán đã làm cho nền kinh tế rơi vào suy thoái. Theo đó, dư nợ cho vay của ngành ngân hàng trong giai đoạn 2007-2008 đã tăng từ chỉ 20-30% lên đến 57% trong năm 2007. Trong đó, các ngân hàng thương mại đóng góp rất lớn, đặc biệt là các ngân hàng thương mại quy mô nhỏ và vừa rót vốn vào thị trường, cổ phiếu ở giai đoạn này.
Thời gian qua, thị trường bất động sản được xác định sự nóng lên, đặc biệt là ở phân khúc căn hộ với giá cả hợp lý. Do đó, nhu cầu tăng vốn của khách hàng, Ngân hàng Nhà nước nới lỏng điều kiện cho vay bất động sản như hạn mức tín dụng kiểm soát bỏ qua 16%, giảm nguy cơ từ 250% đến 150% các quy định của Thông tư 36 … Đặc biệt là lãi suất cho cho vay giảm điều kiện tốt hơn cho các ngân hàng để đẩy vốn.
Nhưng thị trường bất động sản không chỉ phân khúc nhà ở cho các cá nhân có nhu cầu đi du lịch mà còn bất động sản, khu nghỉ dưỡng, căn hộ giá rẻ cao cấp … bây giờ, không có dấu hiệu phục hồi. Bên cạnh đó, vẫn còn một số dự án cơ sở hạ tầng cũng đã giành được quyền khai thác khoáng sản, chuyển nhượng. Như vậy, nguồn vốn tín dụng ngân hàng vào bất động sản hiện nay chỉ dừng lại ở phân khúc cho vay nhà ở cá nhân, trong khi các nhà đầu tư dự án sẽ không đến dễ dàng tiếp cận vốn vay ngân hàng.
– Gần đây, các ngân hàng nợ xấu gia tăng là từ các hậu quả của “bong bóng” bất động sản trái. Vì vậy, khi tín dụng bất động sản tăng mạnh, nguy cơ này có thể lặp lại, thưa ông?
Mặc dù tín dụng ngân hàng chảy vào bất động sản theo thời gian, nhưng không quá nhiều để kiểm soát dòng tiền và tránh Properties “xì hơi”, các ngân hàng vẫn cần thắt chặt kiểm soát tín dụng tín dụng vào lĩnh vực này là kết quả của quá nóng trong phát triển bất động sản là rất khó lường .
Giai đoạn 2006-2007, các cơn sốt bất động sản Việt Nam bất thường dẫn đến cuộc khủng hoảng kinh tế – hậu quả tài chính và nợ xấu ngành ngân hàng kéo dài đến nay chưa được xử lý.
Trong đó, tín dụng của các ngân hàng thương mại không được kiểm soát chặt chẽ. Ngân hàng thương mại đưa ra các số dư tín dụng bất động sản sai và thấp hơn nhiều so với thực tế. Nói cách khác, các ngân hàng thương mại không kiểm soát các dòng vốn vào bất động sản.
Trong giai đoạn 2012-2013, trong thực tế, nhiều doanh nghiệp phải vay vốn ngân hàng để đầu tư vào bất động sản, mặc dù các khoản vay mà không có mục đích phát triển các dự án bất động sản. Từ đó cho thấy một trong những điểm yếu của các ngân hàng thương mại Việt Nam được kiểm soát dòng tín dụng rất lỏng lẻo hoặc không thể kiểm soát những hậu quả dẫn đến nợ xấu như hiện nay.
Hiện nay, nợ xấu của ngân hàng tập trung chủ yếu vào bất động sản nên “bong bóng xì hơi” nợ xấu sẽ tăng lên rất nhanh. Do đó, Chính phủ đã đưa ra các dòng cảnh báo tín dụng kiểm soát chặt chẽ, ngăn chặn các “bong bóng” bất động sản là hoàn toàn cần thiết tái phát. Đó là một cảnh báo đáng quan tâm.
Thay vì nhắm mục tiêu đầu tư và lãi suất cho vay cần nhiều ưu đãi cho người mua nhà
– Theo nhiều ý kiến, các ngân hàng đẩy mạnh cho vay bất động sản hiện nay là nhằm mục đích “nuôi” con nợ để mong đợi để thu hồi nợ. Điều đó có thể cũng không, thưa ông?
Vấn đề của các ngân hàng thương mại phải được kiểm soát trong các quỹ bất động sản không có nghĩa là các ngân hàng không thể và không nên cho vay đối với lĩnh vực này. Ngược lại, để tháo gỡ khó khăn cho bất động sản cũng như thúc đẩy tiến độ dự kiến nợ xấu của ngành ngân hàng hiện nay cần phải vực dậy thị trường căn hộ quận Gò vấp .
Trong năm 2012, bản thân tôi cũng đã khuyến nghị chính sách “để thu hồi nợ văn hóa nợ”, tức là ngân hàng tài trợ cho các dự án có đầu ra tốt để các nhà đầu tư có thể hoàn thành dự án, bán hàng, thu hồi vốn để trả nợ ngân hàng. Nhưng các ngân hàng chỉ “ăn” con nợ có khả năng thu hồi, dự án có đầu ra tốt và chọn các nhà đầu tư có khả năng trả nợ.
Ngoài ra, các ngân hàng cần phải kiểm soát chặt chẽ dòng vốn và các dự án tiềm năng chọn lọc để rót tiền. Trong số đó, sự cần thiết phải tập trung vào các dự án khu dân cư với giá cả phù hợp, khoảng 1,5 tỷ USD. Do nhu cầu thị trường nhà ở hiện nay thực tế là rất lớn, đặc biệt là ở các trung tâm thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, dự án với mức giá hấp dẫn vẫn bán. Tuy nhiên, do thị trường bất động sản tại Việt Nam trong giai đoạn 2007-2009 đã được thổi lên giá quá cao.
Trong khi đó, nguồn cung căn hộ không phải là thiếu, nhưng các nhà đầu tư chỉ nhằm vào phân khúc cao cấp, nơi những người mua phân khúc bypass có nhu cầu thực sự cho giá căn hộ nhà ở cho phù hợp. Điều này đã dẫn đến việc thị trường bất động sản Việt Nam đang bị bóp méo. Do đó, đối với thị trường bất động sản có thể ấm lên, các nhà đầu tư dự án phải được hướng dẫn đến nhà ở phân khúc người tiêu dùng cần đầu tiên.
Bên cạnh đó, lãi suất cho vay cũng cần ưu đãi tốt hơn cho khách hàng thay vì hướng đến các nhà đầu tư cho người mua nhà mới là yếu tố quyết định trong đầu ra của dự án bất động sản. Trong nhiều năm qua, ngân hàng cung cấp tín dụng tập trung cho quên nhu cầu nên trong tương lai, các ngân hàng nên tập trung vào tín dụng để kích thích người mua nhà.
– Thưa ngài, cho bảo lãnh của các dự án ngân hàng, tại sao? Cho dù sàng lọc là các nhà đầu tư kém lành mạnh và giúp thị trường bất động sản trong tương lai gần?
Tại Điều 56, Luật Bất động sản Doanh nghiệp có hiệu lực từ quy định 2015/07/01 ngày, nếu muốn bán nhà hình thành trong tương lai, các nhà đầu tư phải có bảo lãnh ngân hàng. Tuy nhiên, một số ngân hàng đã đến trước khi quy định này khi ký kết hợp đồng bảo lãnh cho các dự án bất động sản.
Vấn đề đòi hỏi các dự án để được bảo lãnh ngân hàng có nghĩa là sàng lọc và đầu tư lành mạnh các doanh nghiệp, kinh doanh bất động sản trên thị trường. Bên cạnh đó, người bảo lãnh chính của dự án sẽ làm cho thị trường minh bạch hơn khi bảo lãnh ngân hàng không có thể ký cho các dự án, trong đó nhà đầu tư đã mang đi thế chấp ở ngân hàng khác.
Theo nhiều ý kiến, đảm bảo dự án sẽ tăng giá các sản phẩm cho các nhà đầu tư cộng với phí bảo lãnh trên giá bán. Tuy nhiên, tôi cho rằng, mặc dù giá cả có thể phải chịu thêm chi phí, khách hàng cũng sẽ được bảo đảm bởi các rủi ro có thể chấp nhận thay vì có thể giao chậm tiến độ hoặc không nhận được nhà như trước. Khi bảo lãnh ngân hàng, khách hàng ngân hàng sẽ trả lại tiền nếu chủ đầu tư không giao.
Tín dụng cho bất động sản của ngành ngân hàng hiện nay đã tăng khoảng 70% so với mức thấp vào đầu năm 2012, 197.000.000.000.000-333.000.000.000.000 để cấp Tháng Ba 3/2015. Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Hoàng Minh cho biết, Thành phố Hồ Chí Minh, TP Hồ Chí Minh, các khoản vay cho các dự án bất động sản cho nhà đầu tư, doanh nghiệp vay vốn của ngân hàng thương mại trên một nửa thành phố không tăng nhiều trong năm nay với dư nợ cho vay khoảng 118 nghìn tỷ đồng, chiếm 12,7% trong tổng dư nợ của các ngân hàng thương mại trong thành phố. Trong khi đó, các khoản vay cho lĩnh vực này trong những năm trước đó dao động trong khoảng 10-15% và thấp nhất là các khoản cho vay bất động sản trong năm 2011 vào khoảng 8%.