Những năm qua, từ nỗ lực của chính quyền, các cấp, các ngành liên quan, các địa phương, doanh nghiệp… du lịch đã trở thành một trong các lĩnh vực kinh tế quan trọng của đất nước. VN được coi là điểm đến cuốn hút của nhiều du khách quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã có được, du lịch Việt Nam hiện vẫn còn nhiều bất cập. Để khắc phục vấn đề này, Luật Du lịch năm 2017 đã khẳng định phải coi khách du lịch là “nhân vật trung tâm” của chuyển động du lịch.
Trong năm 2016, Việt Nam đón 10 triệu khách du lịch quốc tế, đạt mức cao nhất từ trước tới nay. Du lịch trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và xuất khẩu tại chỗ; bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tài nguyên thiên nhiên; tạo nhiều việc làm, nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh quá trình hội nhập quốc tế, quảng bá Bức Ảnh đất nước, con người VN.
Việt Nam đã bước đầu tập trung nguồn lực nước nhà cho cách tân và phát triển du lịch, cải cách và phát triển đồng thời cả du lịch quốc tế và du lịch nội địa; tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân và du khách thế giới tham quan, tìm hiểu, khám phá cảnh quan, di sản thiên nhiên và văn hóa đất nước; tôn trọng và đối xử bình đẳng đối với khách du lịch từ tất cả các Thị phần… Những vấn đề này được chi tiết hóa trong Luật Du lịch sửa đổi năm 2017 (Luật Du lịch năm 2017), và được dư luận đánh giá cao bởi Luật xác định khách du lịch là đối tượng trung tâm, trên cơ sở đó vấn đề bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách du lịch được coi trọng.
Nếu Luật Du lịch năm 2005, nội dung về khách du lịch được quy định tại Chương V gồm 4 điều thì cho tới Luật Du lịch năm 2017, các quy định về khách du lịch đã được hoàn chỉnh, để tại Chương II gồm 5 điều, quy định cụ thể chi tiết, chi tiết, chặt chẽ hơn, đặc biệt thêm điều khoản về giải quyết đề nghị của khách du lịch. Nếu trước đây Luật chỉ phân chia hai loại hình khách du lịch nội địa và khách du lịch thế giới, nay khách du lịch được phân loại chi tiết cụ thể gồm: khách du lịch nội địa, khách du lịch thế giới đến VN, khách du lịch ra nước ngoài (khoản 1 Điều 10).
Trên cơ sở phân loại này, Luật Du lịch năm 2017 yêu cầu khách du lịch có nghĩa vụ phải “Tuân thủ luật pháp Việt Nam và lao lý của quốc gia, vùng lãnh thổ nơi đến du lịch; ứng xử văn minh, tôn trọng phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa địa phương, bảo đảm và giữ gìn tài nguyên du lịch, môi trường du lịch; không gây phương hại đến Tấm hình nước nhà, truyền thống văn hóa dân tộc của Việt Nam” (khoản 1 Điều 12), đồng thời yêu cầu phải “bảo vệ và giữ gìn tài nguyên du lịch, môi trường du lịch”.
Đây là sự việc được dư luận rất quan tâm, nhất là khi sự tùy tiện, sự thiếu ý thức của một bộ phận du khách đã và đang là 1 trong nguyên nhân gây độc hại môi trường du lịch, hủy hoại cảnh quan thiên nhiên, không (thiếu) tôn trọng văn hóa bản địa,… nhưng vì thiếu cơ sở, chế tài chi tiết dẫn tới chưa được xử lý thích đáng, gây bức xúc trong cộng đồng. Không chỉ tập trung ở Chương II, các điều khoản quy định khác trong Luật cũng đều bám sát phương châm bảo đảm lợi ích của khách du lịch, được thể hiện xuyên suốt, nhất quán.
Luật Du lịch năm 2017 còn đề cập việc tiếp nhận, giải quyết kịp thời đề nghị của khách du lịch, theo đó vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch và cơ quan chức năng như UBND các cấp, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được quy định chi tiết cụ thể tại Điều 14. Quy định này đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tế vì các năm qua, không ít vận động du lịch ở Việt Nam còn gây phiền toái cho khách du lịch, như: tình trạng “chặt chém”, bắt chẹt khách tại nhiều điểm du lịch; tình trạng chèo kéo, đeo bám khách; nạn ăn xin, móc túi; vấn đề chất lượng vệ sinh, an toàn thực phẩm… một số địa phương đã thực hiện biện pháp ngăn chặn và xử lý kịp thời như: yêu cầu các cửa hàng niêm yết giá công khai, dẹp hàng rong, xử phạt đơn vị kinh doanh có hành vi nâng giá, chèn ép khách du lịch…
Mặc dù, trên diện rộng thì đến nay, các bất cập trong lĩnh vực du lịch vẫn chưa được giải quyết triệt để, tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm với du khách vẫn còn tồn tại, ảnh hưởng đến Tấm hình đất nước, con người VN trong đánh giá của một số bạn bè quốc tế. Do vậy, các bổ sung, thay đổi kịp thời của Luật Du lịch năm 2017 quy định về trách nhiệm của các cơ quan trong việc giải quyết khiếu nại của du khách là một điểm mới quan trọng và thật sự cần thiết.
Thiết thực đảm bảo khách du lịch, Luật Du lịch năm 2017 cũng đặt ra những yêu cầu chặt chẽ hơn trong cai trị buổi giao lưu của các doanh nghiệp lữ hành. Hiện nay, ở VN có khoảng 12 nghìn doanh nghiệp được phép kinh doanh dịch vụ lữ hành nội địa. Tính riêng trong năm 2016, du lịch nội địa Việt Nam đạt 62 triệu lượt khách, tăng 8,8% so với năm 2015, tăng gấp 3,5 lần so với năm 2006. mặc dù, bên cạnh hiệu quả lành mạnh và tích cực đó, kinh doanh lữ hành nội địa vẫn còn một số hạn chế như: Nạn tranh khách, kinh doanh trái phép, cung cấp dịch vụ kém chất lượng, quảng cáo sai sự thật… Chưa kể, các quy định pháp luật hiện hành về điều kiện kinh doanh lữ hành đã bị một số ít cá nhân, doanh nghiệp lợi dụng hòng kiếm lợi nhuận.
Tại Điều 44 Luật Du lịch năm 2005 về Điều kiện kinh doanh lữ hành nội địa quy định tương đối dễ dàng, gồm: “1. Có đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa tại cơ quan đăng ký kinh doanh có thẩm quyền; 2. Có phương án kinh doanh lữ hành nội địa; có chương trình du lịch cho khách du lịch nội địa. 3. Người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành nội địa phải có thời gian ít nhất ba năm chuyển động trong lĩnh vực lữ hành”. Về hình thức, quy định này tạo thuận lợi cho các đơn vị kinh doanh lữ hành nội địa, vốn phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ. mặc dù, vì thủ tục đăng ký dễ dàng nên rất nhiều cá nhân, tổ chức đã thành lập các doanh nghiệp du lịch “ma”, một người vừa là giám đốc, nhân viên, kiêm HDV du lịch với lối làm ăn chụp giật, đặt lợi nhuận lên trên hết.
Tại 1 số ít doanh nghiệp lữ hành nội địa còn sống “tầm gửi” vào các doanh nghiệp làm ăn chân chính, lập lờ, núp bóng uy tín của công ty khác để lừa đảo khách du lịch. Thậm chí, có công ty lợi dụng các dịch vụ lữ hành thế giới, đưa người ra nước ngoài trái phép. vụ việc xử phạt, tước giấy phép kinh doanh của các doanh nghiệp lữ hành nội địa làm trái quy định đang gặp nhiều khó khăn vì ngành du lịch tại các địa phương không thể độc lập giải quyết các sai phạm nếu không có kết luận thanh tra từ Sở Kế hoạch và Đầu tư. Mặt khác, Luật Du lịch năm 2005 còn một số ít bất cập trong quy định cai quản loại hình kinh doanh du lịch lữ hành nội địa, tạo kẽ hở để doanh nghiệp lợi dụng, làm khách hàng phải chịu thua thiệt.
Trong cụ thể chi tiết, tại khoản 2 Điều 45 về Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa, Luật Du lịch năm 2005 quy định doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa chỉ mua bảo hiểm và sử dụng HDV Du lịch du lịch khi khách du lịch có yêu cầu. Từ quy định này, lợi dụng sự không hiểu của khách hàng, 1 số doanh nghiệp “lách luật” bằng cách cắt giảm các chi phí “theo yêu cầu” để tăng lợi nhuận, ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền lợi của khách du lịch, nhất là khi du lịch thám hiểm (adventure travel), du lịch chữa bệnh (medical tourism), dã ngoại (trekking), trò chơi cảm giác mạnh (amusement ride) đang phát triển ở Việt Nam kéo theo khá nhiều rủi ro tiềm ẩn.
Xem thêm: Cong ty bao ve o quan thu duc tại đây.
Giờ đây, chưa có văn bản quy định dành cho các loại hình du lịch mới mẻ và lạ mắt kể trên, dù nhiều địa phương đã và đang cấp phép để một số công ty lữ hành tham gia kinh doanh các dịch vụ này. Việc chậm trễ trong khảo sát điều tra, cấp phép chuyển động cũng như kiểm tra địa điểm du lịch mạo hiểm và doanh nghiệp lữ hành của cơ quan quản lý cũng được cho là một nguyên nhân dẫn đến một số tai nạn đáng tiếc xảy ra trong khoảng thời gian cách đây không lâu. Vì vậy, Luật Du lịch sửa đổi 2017 (Luật Du lịch năm 2017) quy định bắt buộc doanh nghiệp lữ hành nội địa phải “mua bảo hiểm cho khách du lịch trong khoảng time thực hiện chương trình du lịch, trừ trường hợp khách du lịch đã có bảo hiểm cho tổng thể chương trình du lịch” (điểm đ, khoản 1 Điều 37) được xem là sự điều chỉnh kịp thời, nâng cao nghĩa vụ doanh nghiệp, thiết thực bảo vệ quyền lợi của khách hàng.
Với các quy định cụ thể, chi tiết, theo kịp và phù hợp với các định hướng, sự việc mới nảy sinh trong lĩnh vực du lịch, cụ thể chi tiết ở Đây là bảo đảm khách du lịch, nâng cao hiệu quả thống kê giám sát các vận động kinh doanh lữ hành, Luật Du lịch năm 2017 đã nhận được sự đồng tình, hưởng ứng của dư luận. Người dân kỳ vọng khi luật chính thức có hiệu lực (ngày 1-1-2018) sẽ tạo hành lang pháp lý an toàn, giúp đảm bảo, tạo điều kiện cho mọi đối tượng tham gia các hoạt động du lịch, đồng thời là “đòn bẩy” thúc đẩy sự phát triển của du lịch quốc gia, khẳng định vị thế của “điểm đến” Việt Nam trong con mắt bạn bè quốc tế.
Trong thời gian qua, du lịch nước ta được coi đã có bước phát triển khá nhanh và mạnh mẽ, Tuy nhiên đến nay, nhiều chỉ số về du lịch của Việt Nam vẫn thuộc thứ hạng thấp, như: chất lượng hạ tầng du lịch xếp thứ 113, chi tiêu Chính phủ cho ngành du lịch xếp hạng 114. Chỉ số yêu cầu thị thực nhập cảnh của nước ta đang “đội sổ” với tầm xếp hạng 116. Đây là điều đáng suy nghĩ. Chúng ta có thể lạc quan về mức gia tăng lượng khách du lịch khá ổn định trong suốt những năm vừa rồi, song mức gia tăng này chỉ thật sự bền vững nếu các chỉ số đánh giá chất lượng du lịch đạt mức xếp hạng cao.
Tuy nhiên, nếu như không bảo đảm được điều ấy thì sự gia tăng rất dễ trở thành nhất thời, ẩn chứa nhiều rủi ro. Và các điều chỉnh lành mạnh và tích cực của Luật Du lịch năm 2017, trong đó có việc coi trọng, đặt vai trò của khách du lịch tại đoạn trung tâm, dễ dàng hóa thủ tục cấp phép cho các công ty lữ hành, linh hoạt các quy định tiêu chuẩn cấp thẻ cho hướng dẫn viên, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến du lịch, Thành lập và hoạt động quỹ cải cách và phát triển du lịch,… chỉ phát huy công dụng nếu có sự triển khai đồng bộ và sự chung tay của cả cộng đồng.